Όταν η κλήρωση για τον πρώτο προκριματικό γύρο του Γιουρόπα λίγκ έφερε στο δρόμο του Απόλλωνα τη λιθουανική Ζαλγκίρις Κάουνας ομολογουμένως των περισσότερων, ακόμη και αυτών που δεν είναι φανατικοί υποστηρικτές της «πορτοκαλί Θεάς», το μυαλό πήγες αμέσως στην μπασκετική Ζαλγκίρις την ομάδα που μεσουρανούσε τα 80s αλλά και μέχρι σήμερα αποτελεί παραδοσιακή δύναμη της Ευρωλίγκας. Είναι έτσι και αλλιώς μία ιδιάζουσα περίπτωση, αφού συνήθως η βιτρίνα των μεγάλων συλλόγων είναι το ποδοσφαιρικό τμήμα. Στη περίπτωση της Ζάλγκιρις, μιλούμε για το αντίστροφο. Η ποδοσφαιρική ομάδα αποτελεί το μικρό αδελφάκι. Η μπασκετική Ζάλγκιρις είναι το σήμα κατατεθέν του συλλόγου και ίσως του αθλητισμού της Λιθουανίας.
Αποστολή Λιθουανία, Πέτρος Δαπόλας
Ιδρύθηκε το 1944 με το προσωνύμιο «Žaliai balti» ( πράσινοι-λευκοί) και από τα πρώτα βήματά της φάνηκε ότι θα πρωταγωνιστούσε στο μπασκετικό στερέωμα. Πήρε άμεσα δύο πρωταθλήματα στη Σοβιετική Ένωση, αλλά παρέδωσε τα σκήπτρα στη Λετονική Ρίγα. Από τα τέλη της δεκαετίας του 50, ξεκίνησε η κυριαρχία της ΤΣΣΚΑ. Για 3,5 δεκαετίες η κυριαρχία δεν έλεγε να σπάσει, μέχρι που η Ζάλγκιρις κατάφερε να φτιάξει την ομάδα εκείνη που μπορούσε να νικήσει τον Μοσχοβίτικο γίγαντα. Αρχές της δεκαετίας του 80, υπό τις οδηγίες του Βλάντας Γκαράστας και γύρω από τον σουτέρ Γιοβάισα, δημιουργείται ένα φοβερό σύνολο. Ταλέντα όπως ο Χομίτσιους, ο Κουρτινάιτις και πάνω από όλους…
Το θαύμα της φύσης
Λεγόταν Αρβίντας Σαμπόνις, με 209 εκατοστά μπόι και έκανε το ντεμπούτο στην ομάδα το 1981, στα 17 του. Σε 2 χρόνια είχε πιάσει τα 2.20 και μπορούσε να κάνει τα πάντα στο γήπεδο αποτελώντας τον απόλυτο κυρίαρχο στο παρκέ. Μέχρι και οι Αμερικανοί είχαν πάθει πλάκα με τον Σαμπόνις. Παρά το φοβερό μπόι, ήταν ευλύγιστος, είχε φοβερή τεχνική κατάρτιση, έβγαζε καταπληκτικές ασίστ, ήταν εύστοχος από μακριά και έδειξε φοβερή έφεση στα τρίποντα. Ένας σοβαρός τραυματισμός στα 1987, έβαλε φρένο στην πορεία του. Ο Σαμπόνις μετά από σοβαρές χειρουργικές επεμβάσεις, επανήλθε. Αν και είχε χάσει κάτι από τη λάμψη του, ήταν τέτοια η ποιότητα του που έκανε καριέρα στη Ρεάλ, αλλά κυρίως στους Πόρτλαντ Τρεϊλ Μπλέιζερς στο NBA. Πήγε εκεί στα 31 του, έπαιξε 7 χρόνια και άφησε το στίγμα του. Επέστρεψε στη Ζαλγκίρις και έκλεισε τη καριέρα του σε ηλικία 41 χρόνων.
Στα μέσα της δεκαετίας του '80, οι τελικοί μεταξύ της Ζαλγκίρις και της ΤΣΣΚΑ Μόσχας ήταν επικοί, αποτέλεσαν σημαντική πηγή έμπνευσης για την εθνική αναγέννηση της Λιθουανίας που συνέβαλε στην ανάδειξη εθνικού κινήματος και στην αποκατάσταση της ανεξαρτησίας του κράτους, ειδικά όταν οι τελικοί διεξάγονταν στην Λιθουανία.
Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1980, η Ζαλγκίρις κέρδισε τρία συνεχόμενα πρωταθλήματα Σοβιετικής Ένωσης από το 1985 έως το 1987, κερδίζοντας την ΤΣΣΚΑ Μόσχας στους τελικούς. Το 1985 έφτασε στον τελικό του Κυπέλλου Σάπορτα, αλλά έχασε από την Μπαρτσελόνα. Παρά την απώλεια, η Ζαλγκίρις συμμετείχε στην Eυρωλίγκα τον επόμενο χρόνο ως πρωταθλήτρια της Σοβιετικής Ένωσης, φτάνοντας στους τελικούς και χάνοντας από τη Cibona. Το 1986, η Ζαλγκίρης κέρδισε το Παγκόσμιο Κύπελλο William Jones, νικώντας το Cibona Zagreb του αδικοχαμένου Dražen Petrović στους ημιτελικούς και την Ferro Carril Oeste στον τελικό. Συμμετείχε επίσης στο Παγκόσμιο Κύπελλο FIBA Club του 1987.Γενίκοτερα η Ζαλγκίρις καθιερώθηκε ως ομάδα της ελίτ στην Ευρώπη την εποχή εκείνη.
Ωστόσο η πιο λαμπρή μέχρι σήμερα στιγμή της λιθουανικής ομάδας είναι η κατάκτηση της Ευρωλίγκας το 1999 στο Final 4 του Μονάχου καθώς η Ζάλγκιρις πραγματοποίησε μία από τις μεγαλύτερες εκπλήξεις στην ιστορία κερδίζοντας στον μεγάλο τελικό την Κίντερ Μπολόνια με 82-74. Υπό τις οδηγίες του Γιόνας Καζλάουσκας απέκλεισε αρχικά στον ημιτελικό τον Ολυμπιακό Πειραιώς του Ντούσαν Ιβκοβιτς με σκορ 87-71 και στη συνέχεια στον μεγάλο τελικό την πανίσχυρη τότε Κίντερ Μπολόνια που είχε προπονητή τον Μεσίνα και στις τάξεις της παίκτες όπως ο Ντανίλοβιτς και ο Ριγκοντό. Οι Λιθουανοί από μεγάλο αουτσάιντερ στο Μόναχο έγιναν θριαμβευτές. Μέχρι σήμερα, αποτελούν ισχυρή δύναμη στο ευρωπαϊκό μπάσκετ. Τα φυτώρια της βγάζουν και θα βγάζουν συνέχεια εξαιρετικούς παίκτες. Απλά υπενθυμίζουμε εκτός από τη χρυσή γενιά των 80ς τους: Παουλάουσκας. Στρομπέργκας, Ιγκλάουσκας, Σονγκάιλα και φυσικά τον Γιασικεβίτιτσιους.
